Zagrożeniem ze strony cyberprzestępców nie jest wyłącznie strata pieniędzy. W celu zapewnienia sobie bezpieczeństwa poszukują osób, które policja nazywa „mułami finansowymi”. To ludzie, którzy skuszeni perspektywą zarobku udostępnią konto, przyjmą przelew i odeślą środki dalej. W rzeczywistości nie jest to żadna praca, lecz udział w praniu pieniędzy i realne ryzyko poniesienia konsekwencji karnych. Dowiedz się, jak nie dać się oszukać, a przy tym samemu nie zostać oszustem.
Od niewinnej propozycji po nieświadomy udział w przestępstwie
Zaczyna się od niewinnej oferty: szybki zarobek, proste zadania, praca biurowa lub administracyjna, pomoc internetowemu znajomemu… Krok dalej pojawia się prośba o użyczenie rachunku albo wykonanie kilku przelewów, czasem także wypłata i wpłata gotówki na wskazane konto. Właśnie w ten sposób najłatwiej zostać osobą, którą fachowo określa się mianem “muła finansowego”.
Werbunek bywa podszyty rekrutacją do „zagranicznej firmy”, „agencji pośrednictwa” albo okazyjnym zarobkiem proponowanym przez osobę, z którą kontakt złapało się przez sieć. Zadania przedstawia się jako legalne i bezpieczne, a wynagrodzenie jako zwykłą zapłatę za usługę. W rzeczywistości to element łańcucha prania pieniędzy: środki pochodzą z cyberprzestępstwa i są przepuszczane przez cudze konta, aby ukryć ich ostatecznego odbiorcę.
Do najczęstszych sygnałów ostrzegawczych należą:
- obietnica wysokich zysków przy minimalnym wysiłku,
- brak jasnego opisu obowiązków na starcie,
- wymóg korzystania z prywatnego konta bankowego,
- kontakt wyłącznie przez komunikatory / social media,
- nacisk na szybkie działanie i niezadawanie pytań.
Co robi muł finansowy?
„Muł” udostępnia swój rachunek i/lub pośredniczy w przepływie pieniędzy: odbiera środki, przelewa je dalej, wypłaca i wpłaca na inne konto, czasem otwiera nowe konto „do realizacji zadań zawodowych”. Celem jest ukrycie pochodzenia pieniędzy i utrudnienie organom ścigania śledzenia strumienia środków. Wielu oszustów upatruje w tym również szansy na rozmycie odpowiedzialności za swoje czyny lub zrzucenie jej na osobę, która jest tego zupełnie nieświadoma.
Choć zadania wyglądają banalnie („tylko przelew”, „tylko wypłata”), w rzeczywistości jest to pełnoprawny udział w procederze przestępczym. Co więcej, odpowiedzialność karną ponieść można niezależnie od tego, czy w pełni rozumiało się, w czym naprawdę bierze się udział. W obronie przed zarzutami zdecydowanie nie pomaga fakt, że często praca w takim charakterze ma charakter nieformalny, a cyberprzestępcy wykorzystują slogany o elastyczności lub unikaniu niepotrzebnych podatków.
Co grozi osobom, które zostaną w ten sposób wykorzystane?
Konsekwencje zostania oszustem (nieświadomym), nawet jeżeli było to działanie pod pozorem pracy i wykonywania obowiązków zawodowych, są poważne i długofalowe. W marcu 2025 roku Prokuratura Regionalna w Warszawie przedstawiła pięciu osobom pełniącym rolę „mułów finansowych” łącznie 10 zarzutów karnych, za które grozi od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności. Jakie konkretnie problemy może spowodować skuszenie się na ofertę szybkiego zarobku przy minimalnym wysiłku?
- Odpowiedzialność karna za udział w praniu pieniędzy lub pomocnictwo. Także wtedy, gdy sprawca twierdzi, że „nie wiedział”.
- Zajęcie i utrata środków powiązanych ze sprawą, blokada kont i problemy z dostępem do usług finansowych.
- Wpisy w rejestrach oraz utrata wiarygodności: trudności z kredytem, wynajmem, pracą w finansach czy IT.
- Ryzyko odpowiedzialności cywilnej (np. roszczenia poszkodowanych).
- Stres i koszty postępowania: przesłuchania, dojazdy, obsługa prawna.
Jak nie zostać oszustem? Trzymaj się tych 4 zasad
Jeżeli nie chcesz stać się częścią przestępczego procederu, podczas przeglądania internetu czy ofert pracy pamiętaj o kilku prostych zasadach.
- Zero „łatwych pieniędzy” za „proste przelewy”. Nie odpowiadaj na oferty szybkiego zarobku od nieznajomych, nie klikaj odnośników przy postach oferujących takie benefity.
- Weryfikuj podmiot i osobę. Przed odpowiedzią na ofertę pracy sprawdź firmę w rejestrach przedsiębiorców, zweryfikuj w Google dane kontaktowe i upewnij się, że firma faktycznie prowadzi rekrutację.
- Nigdy nie użyczaj nikomu konta bankowego, pełnomocnictw do otwierania nowych rachunków ani nie transportuj pieniędzy. Jeżeli nie masz podpisanej umowy o pracę, nie zgadzaj się na wykonywanie w imieniu pracodawcy transferów pieniężnych czy wypłacanie gotówki z bankomatów.
- Nie wykonuj transakcji, których celu nie rozumiesz. „Pomoc w transferach”, „optymalizacja opłat” czy „pośrednictwo” to typowe zasłony dymne, które mają w założeniu brzmieć profesjonalnie, aby wątpiący nie zadawał pytań.
Pamiętaj: udział „tylko w jednym przelewie” może wystarczyć, by wciągnąć Cię w odpowiedzialność za poważne przestępstwo. Zachowaj czujność, weryfikuj i nie daj się wykorzystać.
