Powierzając pieniądze bankowi czy fintechowi, zakładamy, że są one bezpieczne. Ale czy na pewno? Sprawdzenie, kto i w jaki sposób zapewnia gwarancję naszym oszczędnościom, to klucz do finansowego spokoju. Tomasz Obal, zastępca Prezesa Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego wyjaśnia, jak rozpoznać rzetelną instytucję, na czym polega ochrona depozytów i jakie sygnały ostrzegawcze powinny wzbudzić naszą czujność.
Na czym polega ochrona depozytów
Na początek ważny fakt: zasady gwarantowania depozytów są takie same w całej Unii Europejskiej, co wynika z dyrektywy DGS z 2014 r. W Polsce dyrektywę wdraża Ustawa o BFG z 2016 r.
Gwarancje działają w prosty sposób: w razie zawieszenia działalności banku lub kasy i złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, BFG (lub gwarant depozytów w innym państwie UE) wypłaca środki gwarantowane do wysokości 100 tys. euro w ciągu 7 dni roboczych. W Polsce wypłata odbywa się za pośrednictwem jednego z największych banków w kraju, a stosowne informacje są publikowane na stronie internetowej BFG.
Gwarancje i ich brak – znaki ostrzegawcze
Gwarancjami objęte są depozyty w bankach i spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (SKOK-ach). Pełna lista banków i kas objętych gwarancjami BFG znajduje się na stronie https://bfg.pl/gwarantowanie-depozytow/podmioty-objete-gwarancjami/
Banki i kasy informują, że należą do systemu gwarantowania depozytów na tabliczkach w oddziałach oraz na stronach internetowych. Brak takiej informacji powinien zapalać lampkę alarmową.
Są podmioty przyjmujące depozyty w Polsce, ale zarejestrowane w innych państwach UE. W takim przypadku depozyty są objęte gwarancjami instytucji chroniącej depozyty w tym państwie, w którym zarejestrowany jest dany podmiot. Na przykład w zarejestrowanej na Litwie fintechowej platformie finansowej depozyty są gwarantowane przez litewski system gwarantowania depozytów. Zasady gwarantowania depozytów na Litwie są takie same jak w Polsce.
Trzeba pamiętać, że nie każdy produkt oferowany przez bank lub kasę jest objęty gwarancjami. Dotyczy to np. jednostek funduszy inwestycyjnych czy produktów ubezpieczeniowych, w których sprzedaży bank lub kasa jedynie pośredniczy. Banki i kasy mogą oferować także produkty łączone, np. lokata oraz jednostki funduszy inwestycyjnych – wtedy gwarancjami chroniona jest tylko część lokacyjna produktu.
Co jest gwarantowane, a co nie podlega ochronie gwarancyjnej
Zacznijmy od wyjaśnienia dwóch pojęć:
1. Deponent – to strona umowy z bankiem o prowadzenie rachunku. BFG chroni depozyty osób fizycznych, a także, w przypadku banków:
- osób prawnych,
- jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną,
- szkolnych kas oszczędnościowych,
- kas zapomogowo-pożyczkowych,
- rad rodziców,
a w przypadku SKOK-ów:
- organizacji pozarządowych w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,
- jednostek organizacyjnych kościoła lub związku wyznaniowego, będących osobami prawnymi,
- spółdzielni,
- związków zawodowych,
- wspólnot mieszkaniowych
- spółek jawnych, spółek partnerskich i spółek komandytowych.
Ochronie gwarancyjnej nie podlegają m.in. środki jednostek samorządu terytorialnego, a także np. banków, funduszy inwestycyjnych czy skarbu państwa.
2. Depozyt – to środki pieniężne zgromadzone przez deponenta na rachunkach bankowych lub na rachunkach w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej (złotowe i walutowe). Gwarancje obejmują środki na wszystkich rodzajach rachunków, np. bieżących, oszczędnościowo-rozliczeniowych czy też na lokatach terminowych.
W przypadku rachunków wspólnych kwota gwarantowana wyliczana jest odrębnie dla każdego ze współposiadaczy rachunku. Oznacza to, że np. w przypadku rachunku wspólnego małżonków odrębny limit przysługuje każdemu z małżonków, niezależnie od tego, czy mają wspólność majątkową czy nie.
Limit gwarancji jest obliczany dla całości środków deponenta w danej instytucji, bez względu na liczbę rachunków posiadanych przez deponenta w tym banku lub kasie. Jeśli ktoś ma środki przekraczające limit gwarancji, może nadwyżkę ulokować w innym banku lub kasie, aby jego środki były chronione w całości.
Powyżej opisano główne zasady gwarantowania depozytów, a szczegółowe informacje można znaleźć na stronie www.bfg.pl, a także w ustawie. BFG prowadzi również infolinię dot. gwarantowania depozytów: 800 569 341.
Jak rozpoznać potencjalne oszustwo
Jeżeli np. jakaś firma oferuje oprocentowane lokaty, ale nie informuje o gwarancjach BFG ani innego europejskiego systemu gwarancyjnego i nie znajduje się w wykazie BFG dot. podmiotów podlegających gwarancjom, to na pewno powinna nam się zapalić czerwona lampka. Powierzenie jej środków wiąże się z ryzykiem, a nawet może to być potencjalne oszustwo.
Pamiętajmy, że wszystkie informacje dot. gwarancji BFG można w łatwy sposób znaleźć na stronie internetowej Funduszu w zakładce „Dla deponenta”, bądź za pośrednictwem infolinii Funduszu. W przypadku wątpliwości zawsze warto sprawdzić, nie kosztuje nas to wiele, a może uchronić przed utratą pieniędzy!
