Oszustwa finansowe przestały być marginalnym problemem – to globalny, zorganizowany biznes, który rocznie pozbawia ludzi ich ciężko wypracowanych pieniędzy. W samej Polsce w 2024 roku cyberprzestępcy wyłudzili metodami bezgotówkowymi ponad 654 miliony złotych w aż 437 tysiącach przypadków. Współcześni oszuści działają jak profesjonalne firmy, wykorzystując najnowsze technologie i wyrafinowane metody manipulacji.
Alarmujące dane z Polski – ponad pół miliarda złotych strat w 2024 roku
Wyobraź sobie, że co 72 sekundy ktoś w Polsce pada ofiarą oszustwa finansowego. To nie science fiction, lecz smutna rzeczywistość ostatniego roku. Żyjemy w czasach, gdy przestępcy finansowi pracują na trzy zmiany.
Narodowy Bank Polski przedstawił dane, które pokazują skalę problemu w Polsce: w 2024 roku cyberprzestępcy ukradli nam ponad 654 miliony złotych w ponad 437 tysiącach przypadków oszustw bezgotówkowych.
To oznacza, że każdego dnia w naszym kraju dochodzi do około 1 200 prób wyłudzeń pieniędzy. Mówiąc wprost: podczas gdy czytasz ten tekst, ktoś w Polsce prawdopodobnie właśnie otrzymuje fałszywy telefon od „pracownika banku” lub podejrzanego SMS-a o „zablokowanej przesyłce”.
Średnia strata na jedną osobę to około 1 496 złotych – dla wielu z nas to znacząca część miesięcznej pensji.
Centralne Biuro Zwalczania Cyberprzestępczości (CBZC) – policja w walce z oszustami
Centralne Biuro Zwalczania Cyberprzestępczości walczy z tym zjawiskiem, co również ukazuje dużą skalę problemu. W 2024 roku policjanci prowadzili 1 253 postępowania związane z cyberprzestępczością, zatrzymali 848 podejrzanych i tymczasowo aresztowali 312 osób.
Te liczby reprezentują głównie oszustwa finansowe, kradzieże tożsamości, wyłudzenia danych osobowych i przestępstwa związane z płatnościami elektronicznymi. Cyberprzestępczość to także handel narkotykami online, rozpowszechnianie szkodliwego oprogramowania i ataki hakerskie na firmy.
Policji udało się zabezpieczyć mienie o wartości 72,7 miliona złotych i odzyskać 49,7 miliona złotych dla pokrzywdzonych. To jednak kropla w morzu strat.
Najbardziej niepokojący jest fakt, że tylko 21% postępowań wszczęto na podstawie zawiadomień od ofiar. Oznacza to, że ogromna liczba oszustw pozostaje niezgłoszona – ludzie wstydzą się, boją lub po prostu nie wiedzą, gdzie zgłaszać takie przestępstwa.
Globalna skala oszustw – to budzi niepokój
Według badań Global Anti-Scam Alliance (GASA), 78% mieszkańców globu zetknęło się z finansowym oszustwem, a jedna trzecia stała się ofiarą przestępców. Te alarmujące statystyki pochodzą z badań przeprowadzonych w 43 krajach i pokazują prawdziwą skalę problemu.
Najczęstsze kanały ataków to:
- rozmowy telefoniczne – ponad 60% oszustw,
- SMS-y – 58% przypadków,
- poczta elektroniczna – 40% ataków,
- media społecznościowe – 44% użytkowników Facebooka i WhatsAppa miało kontakt z oszustwem.
Kto pada ofiarą oszustów? Dane obalają stereotypy
Wbrew powszechnym przekonaniom, seniorzy nie są najczęstszymi ofiarami cyberoszustw. Dane z raportu „Test z cyberbezpieczeństwa” przeprowadzonego w 2024 roku przez Santander Consumer Bank pokazują, że z oszustwami najczęściej spotykają się osoby między 30. a 39. rokiem życia – aż 66% z tej grupy miało z nimi do czynienia.
Z kolei badanie „Cyberdojrzali. Bądź mądrzejszy od oszusta” zrealizowane w 2023 r. przez Bank Pocztowy pokazuje, o jakich rodzajach oszustw najczęściej mowa.
Zdaniem zapytanych seniorzy 60+ najczęściej padają ofiarą:
- oszustw „na wnuczka” – 94% ankietowanych uważa tę grupę za najczęstsze ofiary tej metody,
- oszustw „na wycieczkę sakralną” – 75% badanych wskazuje seniorów jako główne cele,
- klasycznych oszustw „na policjanta” czy „pracownika banku” przez telefon.
Osoby w średnim wieku (40+) są celem:
- oszustw „na sprzedaż w popularnym portalu zakupowym”,
- oszustw „na dopłatę do paczki” – 56% badanych wskazuje na uniwersalność tej metody.
Młodsi dorośli najczęściej padają ofiarą:
- fałszywych gier do zarabiania pieniędzy wymagających „pakietów startowych”,
- oszustw na portalach randkowych i mediach społecznościowych,
- fałszywych sklepów internetowych i oszustw e-commerce,
- wyłudzeń danych przez aplikacje mobilne spoza oficjalnych sklepów.
Świadomość vs. rzeczywistość
Chociaż 65% dorosłych Polaków martwi się o swoje bezpieczeństwo w internecie, ich zachowania nie zawsze odzwierciedlają te obawy. Niemal 25% z nas stosuje te same hasła w różnych serwisach, a tylko 39% używa dwuskładnikowego uwierzytelniania w aplikacjach bankowych.
Jeszcze bardziej niepokojące jest to, że 30% Polaków nie wie, gdzie zgłaszać przypadki wyłudzeń danych osobowych czy oszustw finansowych. Co dwudziesta osoba w ogóle nie zareagowałaby na cyberatak, co dodatkowo zwiększa skalę strat.
Odpowiedzią na skalę problemu jest nasza kampania „Bezpieczne Złotówki”, w której znajdziesz szereg praktycznych wskazówek, w tym konkretne informacje o tym, gdzie zgłaszać przestępstwa uderzające w Twoje finanse i w jaki sposób to zrobić.
